Tìm hiểu về động kinh khó chữa

Nghiên cứu cho thấy có tới 40% số người mắc bệnh động kinh cuối cùng sẽ phát triển thành bệnh động kinh khó chữa, còn gọi là động kinh kháng thuốc hoặc động kinh kháng trị. Bài viết này giải thích các tiêu chí để chẩn đoán bệnh động kinh khó chữa, triệu chứng, nguyên nhân có thể gây ra bệnh, các lựa chọn điều trị và phương pháp quản lý khi mắc bệnh động kinh khó chữa.

Động kinh khó chữa là gì?

Động kinh khó chữa được chẩn đoán khi một người đã bị co giật không kiểm soát trong nhiều năm. Điều này có nghĩa là thuốc không còn đủ hiệu quả để kiểm soát các cơn co giật của họ và các cơn co giật của họ thường xuyên, nghiêm trọng và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của họ. Trong một số trường hợp, chỉ cần đổi sang một loại thuốc chống động kinh khác là đủ. Nhưng khi điều đó là không đủ, các lựa chọn điều trị khác bao gồm kích thích dây thần kinh phế vị, chế độ ăn ketogenic và phẫu thuật.

Các triệu chứng của bệnh động kinh khó chữa

Các triệu chứng chính của bệnh động kinh dai dẳng là các cơn co giật liên tục ngay cả khi dùng thuốc chống co giật. Các cơn co giật sẽ thay đổi về cường độ và tần suất và có thể kéo dài vài phút hoặc vài giây. Chúng là do mất cân bằng điện trong não và các tế bào thần kinh hoạt động quá mức.

Một số người mắc chứng động kinh khó chữa có thể bị co giật, nghĩa là họ không thể ngừng run rẩy. Co giật cũng có thể đi kèm:

Mất nhận thức.
Mất khả năng kiểm soát bàng quang hoặc ruột.
Nhìn chằm chằm vào không gian.
Co cứng cơ thể.
Ngã .
Các hành vi lặp đi lặp lại như chớp mắt hoặc chép môi.
Cắn lưỡi.

Động kinh khó chữa có thể đe dọa tính mạng. Những người mắc động kinh khó chữa có khả năng tử vong do các nguyên nhân liên quan đến động kinh cao gấp 13 lần so với những người mắc động kinh được kiểm soát (không lên cơn). Khoảng 40% số ca tử vong do động kinh khó chữa là do đột tử bất ngờ trong động kinh (SUDEP). Những người mắc động kinh khó chữa cũng có nhiều khả năng tử vong do các chấn thương gây tử vong trong cơn động kinh, chẳng hạn như đuối nước và ngạt thở.

Nguyên nhân nào gây ra bệnh động kinh kháng thuốc?

Thuốc điều trị động kinh thông thường có thể không hiệu quả vì nhiều lý do, bao gồm:

Các cơn co giật sẽ trở nên mạnh hơn thuốc khi dùng ở liều lượng an toàn về mặt y tế.
Không tuân thủ đúng liều dùng thuốc (quên liều), có thể xảy ra do tác dụng phụ tiêu cực của thuốc.
Các yếu tố phức tạp, chẳng hạn như căng thẳng cực độ, thiếu ngủ và bệnh tật.
Các tình trạng bệnh lý bổ sung, bao gồm ngất xỉu, tình trạng mất ý thức tạm thời liên quan đến lưu lượng máu lên não không đủ.
Bất thường não.
Nguyên nhân di truyền.
Dung nạp thuốc: Trong trường hợp này, thuốc thường có tác dụng trong vài tháng và sau đó các triệu chứng lại tái phát. Chu kỳ sẽ lặp lại với thuốc mới.
Thuốc không có tác dụng với một số người: Một số người có thể cần nhiều hơn một loại thuốc để kiểm soát cơn động kinh, nhưng những loại thuốc bổ sung đó không phải lúc nào cũng ngăn chặn hoàn toàn cơn động kinh.

Chẩn đoán bệnh động kinh kháng thuốc

Thông thường, bệnh nhân phải được chẩn đoán mắc bệnh động kinh trong một khoảng thời gian đáng kể trước khi có thể được chẩn đoán là kháng trị. Bác sĩ sẽ xem xét các yếu tố như:

Bệnh nhân bị co giật thường xuyên như thế nào.
Bệnh nhân đã tuân thủ chế độ điều trị của mình tốt như thế nào.
Bệnh nhân vẫn bị co giật mặc dù đã dùng thuốc đúng cách.

Giống như khi trải qua quá trình chẩn đoán ban đầu cho bệnh động kinh, bệnh nhân cần nhiều xét nghiệm và chẩn đoán hình ảnh khác nhau để chẩn đoán là bệnh động kinh khó chữa. Những xét nghiệm này có thể bao gồm:

Điện não đồ (EEG).
Chụp cắt lớp vi tính (CT).
Chụp cộng hưởng từ (MRI).

Những lần chụp chiếu này có thể giúp bác sĩ xác định những yếu tố chưa biết trước đây có thể ảnh hưởng đến quyết định điều trị trong tương lai.

Điều trị bệnh động kinh kháng thuốc như thế nào?

Thuốc chống động kinh, dưới dạng điều trị đơn lẻ hoặc kết hợp, là phương pháp điều trị đầu tiên được kê đơn để kiểm soát cơn động kinh. Khi một loại thuốc không hiệu quả, người ta sẽ thử một loại thuốc khác. Thật không may, tỷ lệ thành công giảm đi sau nhiều lần thất bại với thuốc chống động kinh.

Nhìn chung, sau nhiều lần thuốc chống động kinh thất bại, các bác sĩ sẽ bắt đầu tìm kiếm những cách khác để điều trị và kiểm soát cơn động kinh. Các lựa chọn điều trị bổ sung sau khi thuốc thất bại có thể bao gồm thay đổi lối sống, liệu pháp kích thích dây thần kinh phế vị và phẫu thuật.

Thay đổi chế độ ăn uống

Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ ăn ketogenic có thể làm giảm số cơn động kinh ở một số người. Chế độ ăn keto được đặc trưng bởi các loại thực phẩm nhiều chất béo, ít carbohydrate và cần được chuyên gia dinh dưỡng theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng. Chế độ ăn này thường được kê đơn cho trẻ em bị động kinh không đáp ứng với thuốc.

Theo một đánh giá năm 2018, có tới 55% trẻ em bị động kinh kháng thuốc không còn bị co giật trong vòng ba tháng sau khi bắt đầu chế độ ăn keto. Kết quả của các nghiên cứu tương tự khác nhau, nhưng nhìn chung là đầy hứa hẹn.

Cải thiện giấc ngủ

Co giật nhạy cảm với các kiểu ngủ. Khi những người bị động kinh không ngủ ngon, họ có nhiều khả năng bị co giật. Thiếu ngủ chất lượng tốt cũng có thể làm tăng tần suất và thời gian co giật.

Do đó, điều quan trọng là phải phát triển thói quen ngủ nhất quán, bao gồm ngủ ít nhất tám tiếng mỗi đêm, đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm.

Liệu pháp kích thích dây thần kinh phế vị

Liệu pháp kích thích dây thần kinh phế vị bao gồm một thiết bị điện nhỏ, giống như máy tạo nhịp tim. Thiết bị được cấy dưới da ngực và gửi xung điện đến não thông qua dây thần kinh phế vị, nằm ở cổ. Mục tiêu của điều trị là giảm tần suất và cường độ của các cơn động kinh.

Phẫu thuật

Phẫu thuật não có thể kiểm soát cơn động kinh và có thể bao gồm:

Cấy ghép thiết bị để điều trị động kinh.
Loại bỏ vùng não gây ra cơn động kinh.
Phá vỡ các đường dẫn thần kinh thúc đẩy các xung động co giật.

Phẫu thuật để điều trị bệnh động kinh khó chữa không dành cho tất cả mọi người. Đây chỉ là một lựa chọn nếu có thể xác định được phần não gây ra cơn động kinh. Hơn nữa, vùng cần cắt bỏ không được là vùng ảnh hưởng đến các chức năng quan trọng như nói, chạm và vận động.

Quản lý bệnh động kinh khó chữa như thế nào?

Các cơn động kinh khó chữa rất khó sống chung. Bệnh nhân có thể không thể lái xe, đi làm hoặc tham gia các hoạt động mà bạn thích vì nguy cơ động kinh. Bệnh nhân có thể phải đối mặt với những thay đổi đáng kể về lối sống, ít nhất là cho đến khi bạn tìm thấy phương pháp điều trị giúp giảm tần suất động kinh.

Học cách đối phó với bệnh động kinh cũng quan trọng như việc điều trị bệnh. Việc mắc bệnh động kinh sẽ ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày của bệnh nhân ở một mức độ nào đó và việc nhận thức được những điều như tác động về mặt cảm xúc, thách thức trong công việc, mối quan tâm về an toàn... có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh và cuộc sống hàng ngày của mình tốt hơn. Mỗi người đối phó khác nhau và có thể có các mức nhu cầu khác nhau. Điều quan trọng là phải phát triển các chiến lược ứng phó lành mạnh cho nhiều khía cạnh của cuộc sống cảm xúc, thể chất, xã hội …

Đừng nghĩ chẩn đoán động kinh khó chữa là điểm cuối. Điều đó không có nghĩa là các phương pháp điều trị sẽ không hiệu quả, chỉ là chưa tìm được phương pháp phù hợp. Hãy tiếp tục làm việc với các bác sĩ, chuyên gia chăm sóc sức khỏe để tìm ra phương pháp hữu ích.

Kết luận

Động kinh khó chữa, còn được gọi là động kinh kháng thuốc, là bệnh động kinh không đáp ứng với thuốc chống động kinh. Có tới 40% số người bị động kinh cuối cùng sẽ phát triển thành động kinh khó chữa. Mặc dù nguyên nhân chính xác không phải lúc nào cũng được biết, động kinh khó chữa có thể phát triển do tuân thủ kém với thuốc, lý do di truyền, các tình trạng bệnh lý đi kèm hoặc lý do khác.

Điều trị có thể bao gồm sự kết hợp giữa chế độ ăn uống và thay đổi thói quen ngủ, cũng như các liệu pháp chuyên khoa như kích thích dây thần kinh phế vị hoặc phẫu thuật. Trong nhiều trường hợp, động kinh khó chữa có thể được giải quyết khi tìm được phác đồ điều trị phù hợp cho một cá nhân.

BS. Đỗ Nguyệt Thanh (Thọ Xuân Đường)