Bệnh động kinh ảnh hưởng đến cuộc sống như thế nào?

Các cơn co giật có thể xảy ra bất ngờ, dẫn đến nguy cơ té ngã, chấn thương đầu, hoặc tai nạn khi tham gia các hoạt động như lái xe, bơi lội hoặc vận hành máy móc. Một số trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến tử vong do đột tử không rõ nguyên nhân trong bệnh động kinh (SUDEP).

Trong một số trường hợp, các cơn co giật có thể gây ra những rối loạn nghiêm trọng về tim mạch và hô hấp. Khi cơn co giật xảy ra, hoạt động điện bất thường trong não bộ có thể lan sang trung tâm điều khiển nhịp tim, khiến tim đập quá nhanh hoặc quá chậm. Đồng thời, các cơ hô hấp cũng có thể bị ảnh hưởng, làm giảm khả năng trao đổi khí và dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong máu. Nếu tình trạng này kéo dài hoặc không được xử lý kịp thời, người bệnh có thể rơi vào trạng thái hôn mê, ngưng thở hoặc thậm chí tử vong. Đây cũng là một trong những lý do mà các trường hợp động kinh không kiểm soát cần được theo dõi y tế chặt chẽ và có phương án can thiệp khẩn cấp khi cần thiết.

Bệnh động kinh không chỉ ảnh hưởng đến hệ thần kinh mà còn tác động đến sức khỏe sinh sản ở cả nam và nữ. Ở phụ nữ mắc bệnh động kinh, bệnh có thể gây rối loạn nội tiết, dẫn đến kinh nguyệt không đều, thậm chí làm tăng nguy cơ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Những rối loạn này có thể làm giảm khả năng thụ thai tự nhiên và gây khó khăn trong việc mang thai. Ở nam giới, nghiên cứu cho thấy khoảng 40% người mắc động kinh có nồng độ testosterone thấp hơn bình thường. Điều này ảnh hưởng đến ham muốn tình dục, chất lượng tinh trùng và khả năng sinh sản nói chung.

Người mắc bệnh động kinh thường phải đối mặt với nguy cơ cao bị trầm cảm và lo âu. Một phần nguyên nhân đến từ sự bất định trong thời điểm xảy ra co giật, khiến họ luôn sống trong trạng thái lo lắng. Bên cạnh đó, tác dụng phụ của thuốc điều trị và cảm giác bị cô lập trong xã hội càng làm trầm trọng thêm tình trạng tâm lý. Nhiều người bệnh cảm thấy mất tự tin, khó hòa nhập hoặc ngại chia sẻ với người xung quanh. Thống kê cho thấy, tỷ lệ trầm cảm ở người bị động kinh có thể lên đến 60%, đặc biệt ở những trường hợp co giật không kiểm soát tốt.

Bệnh động kinh có thể gây ra những ảnh hưởng đáng kể đến chức năng nhận thức, đặc biệt là trí nhớ, khả năng tập trung và xử lý thông tin. Những ảnh hưởng này thường trở nên rõ rệt hơn sau mỗi cơn co giật, khi não bộ cần thời gian phục hồi. Người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin mới, duy trì sự chú ý liên tục hoặc phản ứng nhanh với các tình huống hàng ngày. Những vấn đề này không chỉ cản trở việc học tập mà còn ảnh hưởng đến năng suất và hiệu quả làm việc. Nếu không được hỗ trợ phù hợp, người bệnh dễ rơi vào trạng thái tự ti, lo âu và mất động lực trong cuộc sống.

Người bị động kinh có thể gặp khó khăn trong việc tìm kiếm và duy trì công việc do lo ngại về an toàn và hiệu suất làm việc. Một số ngành nghề yêu cầu không được có tiền sử co giật hoặc phải kiểm soát tốt tình trạng bệnh.

Nhiều quốc gia, bao gồm Việt Nam, có quy định hạn chế hoặc cấm người bị động kinh lái xe nếu không kiểm soát được co giật trong một khoảng thời gian nhất định, nhằm đảm bảo an toàn cho bản thân và cộng đồng.

Người bị động kinh thường phải đối mặt với sự kỳ thị và hiểu lầm từ cộng đồng, dẫn đến cảm giác bị cô lập và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Ảnh hưởng đến giáo dục và phát triển cá nhân

Trẻ em bị động kinh và thanh thiếu niên bị động kinh có thể gặp khó khăn trong học tập do phải nghỉ học thường xuyên, giảm khả năng tập trung và bị kỳ thị từ bạn bè. Điều này ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện và cơ hội trong tương lai.

Việc tuân thủ điều trị bằng thuốc chống động kinh hiện nay vẫn là phương pháp chủ đạo, có hiệu quả trong việc kiểm soát co giật ở phần lớn bệnh nhân. Các thuốc này giúp ổn định hoạt động điện của não bộ, từ đó làm giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của các cơn co giật. Tuy nhiên, đối với một số trường hợp kháng thuốc, tức là không đáp ứng với điều trị nội khoa thông thường, các phương pháp can thiệp khác có thể được xem xét. Bao gồm phẫu thuật cắt bỏ vùng não gây co giật, kích thích dây thần kinh phế vị (VNS), hoặc áp dụng chế độ ăn ketogenic, một chế độ ăn nhiều chất béo, ít carbohydrate, đã được chứng minh có hiệu quả ở trẻ em và cả người lớn bị động kinh khó kiểm soát.

Bên cạnh y học hiện đại, y học cổ truyền cũng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng trong việc điều trị động kinh. Một số bài thuốc từ dược liệu có thể sử dụng như: Thiên ma câu đằng ẩm, định tâm an thần thang… tùy theo thể bệnh. Châm cứu tại các huyệt như Thần môn, Nội quan, Tam âm giao, các huyệt vùng đầu có thể giúp an thần, điều hòa khí huyết não bộ. Ngoài ra, phương pháp cấy chỉ vào huyệt cũng đang được ứng dụng tại nhiều cơ sở y học cổ truyền nhằm hỗ trợ điều trị các bệnh lý mạn tính như động kinh, đặc biệt trong những trường hợp tái phát nhiều lần.

Sự phối hợp giữa y học hiện đại và y học cổ truyền một cách hợp lý, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, có thể mang lại hiệu quả điều trị toàn diện hơn và giúp người bệnh cải thiện rõ rệt chất lượng cuộc sống.

Tham gia các nhóm hỗ trợ là cách hiệu quả để người bệnh động kinh chia sẻ kinh nghiệm và nhận được sự đồng cảm. Bên cạnh đó, tư vấn tâm lý giúp giảm lo âu, trầm cảm và tăng cường khả năng thích nghi. Giáo dục cộng đồng về bệnh động kinh cũng góp phần xóa bỏ định kiến, từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh động kinh. Người bệnh nên đảm bảo ngủ đủ giấc mỗi ngày, vì thiếu ngủ có thể làm tăng nguy cơ co giật. Việc giảm căng thẳng tinh thần cũng rất cần thiết, thông qua thiền, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc các hoạt động thư giãn. Hạn chế rượu bia và các chất kích thích giúp giảm tác động tiêu cực lên hệ thần kinh. Ngoài ra, tuân thủ đúng lịch trình dùng thuốc sẽ giúp duy trì nồng độ thuốc ổn định trong máu, góp phần kiểm soát tốt các cơn co giật.

Bệnh động kinh ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều khía cạnh trong cuộc sống của người bệnh. Tuy nhiên, với sự hiểu biết đúng đắn, điều trị hiệu quả và hỗ trợ từ cộng đồng, người bị động kinh hoàn toàn có thể sống một cuộc sống đầy đủ và ý nghĩa. Việc nâng cao nhận thức và giảm kỳ thị xã hội là yếu tố then chốt trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho người mắc bệnh này.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)