Đối với hầu hết mọi người, đặc biệt là những người không có nhiều cơn động kinh, bệnh động kinh không gây ra bất kỳ vấn đề nghiêm trọng nào đối với suy nghĩ và trí nhớ của họ. Nếu người bệnh có những cơn động kinh toàn thể nguyên phát (như vắng ý thức, co giật cơ hoặc co giật tăng trương lực), người bệnh có ít khả năng gặp các vấn đề về suy nghĩ hơn so với người bị động kinh khởi phát cục bộ (các cơn động kinh bắt đầu ở một vùng của não, thường là thùy thái dương). Một số người mắc động kinh loại này có vấn đề về trí nhớ, ngôn ngữ hoặc các kiểu suy nghĩ khác.
Những người mắc
bệnh động kinh có thể muốn biết cơn động kinh ảnh hưởng đến suy nghĩ và trí nhớ của mình như thế nào. Không thể dễ dàng tìm thấy câu trả lời và có thể điều này không giống nhau ở mỗi người.
Bệnh động kinh có làm thay đổi suy nghĩ không?
Trước hết, hãy nói về những gì đi vào cách chúng ta suy nghĩ. Trong cuộc sống hàng ngày, sự suy nghĩ do nhiều khả năng hoặc chức năng khác nhau, kết hợp với nhau. Ba trong số các chức năng này là bộ nhớ, ngôn ngữ và chức năng điều hành. Chức năng điều hành thực sự bao gồm nhiều thứ khác nhau, chẳng hạn như lập kế hoạch, lập luận và ngăn chặn hành vi không mong muốn.
Bộ não được tổ chức để một khu vực phụ trách mỗi nhiệm vụ. Mỗi lĩnh vực đã phát triển theo thời gian để trở nên rất tốt trong việc thực hiện nó. Nhưng bởi vì những nhiệm vụ này rất quan trọng, bộ não của con người đã phát triển để các khu vực khác nhau của não có thể hoạt động cùng nhau. Các đường liên lạc được hình thành giữa các khu vực khác nhau nên não bộ sẽ có một hệ thống dự phòng phát triển tốt.
Khi co giật xảy ra, chúng có thể có hai tác động khác nhau đến suy nghĩ:
-
Một cơn động kinh có thể làm gián đoạn vùng não phụ trách một chức năng cụ thể. Vì vậy, nếu cơn động kinh xảy ra trong khu vực phụ trách ngôn ngữ, người bệnh có thể không thể gọi tên một đối tượng khi nhìn thấy nó.
-
Động kinh cũng có thể làm ngừng giao tiếp giữa các khu vực khác nhau. Có thể nói, lời thoại đã bị cắt. Mặc dù người bệnh có thể biết tên của một đồ vật, nhưng phần não biết không thể nói với phần còn lại của não. Vùng não bắt đầu cơn co giật có thể cho biết các chức năng nào có thể bị ảnh hưởng. Nếu các cơn co giật bắt đầu ở một số khu vực có thể ảnh hưởng đến nhiều chức năng khác nhau.
Bệnh động kinh ảnh hưởng đến trí nhớ như thế nào?
Sâu bên trong thùy thái dương là hồi hải mã. Hồi hải mã có vẻ ngoài kỳ lạ này có nhiệm vụ tiếp nhận thông tin mới và lưu trữ nó. Tuy nhiên, nó chỉ lưu trữ thông tin trong thời gian ngắn. Sau đó, nếu thông tin có vẻ quan trọng, nó sẽ chuyển nó đến một phần khác của não để lưu trữ lâu dài. Khi thông tin cần thiết một lần nữa, hồi hải mã sẽ giúp lấy lại thông tin đó. Hồi hải mã là thủ thư cuối cùng.
Các hạch hạnh nhân cũng rất quan trọng đối với trí nhớ. Cấu trúc này chịu trách nhiệm về những cảm xúc cơ bản, chẳng hạn như sợ hãi, tức giận và hấp dẫn tình dục. Khi một người, địa điểm hoặc sự vật gây ra phản ứng cảm xúc, hạch hạnh nhân sẽ gắn cảm xúc đó vào ký ức.
Các cơn động kinh, đặc biệt là những cơn động kinh bắt đầu từ thùy thái dương, có thể gây ra một cú tác động lớn vào hồi hải mã. Vùng hồi hải mã rất nhạy cảm với những thay đổi trong hoạt động của não bộ. Nếu các cơn co giật bắt đầu từ đây mà không được điều trị, hồi hải mã sẽ bắt đầu cứng lại và co lại cứ như thể thủ thư đình công. Thông tin có thể được lưu trữ, nhưng theo một cách vô tổ chức. May mắn thay, có một hồi hải mã ở mỗi bên não. Vì vậy, nếu một bên hồi hải não bị ảnh hưởng bởi cơn động kinh, bên còn lại có thể giúp lấy lại ký ức.
Bệnh động kinh ảnh hưởng đến ngôn ngữ như thế nào?
Các vị trí khác nhau trong não chịu trách nhiệm nói, hiểu và lưu trữ các từ ngữ. Nói cách khác, khu vực Broca đóng vai trò chính, là một vùng của thùy trán thuộc bán cầu não ưu thế (thường là bên trái), đảm nhận chức năng liên quan đến tạo ra lời nói. Khu vực của Broca nằm ngay phía trên mặt trước của thùy thái dương. Nó là trung tâm cho những lời nói đi. Nó nhận thông tin từ nhiều phần của não, nơi các từ được lưu trữ. Sau đó, nó sẽ gửi thông tin này đến phần não kiểm soát miệng. Vùng Wernicke liên quan đến sự hiểu những từ chúng ta nghe hoặc đọc. Vùng Wernicke nằm ở phần trên cùng của thùy thái dương, hướng về phía sau. Nó là trung tâm cho các từ đến. Khi chúng ta nghe và hiểu các từ, cụm từ và câu, đó là vì khu vực của Wernicke đã hoàn thành công việc của nó. Các từ được lưu trữ ở nhiều nơi khác nhau trong toàn bộ não. Nghiên cứu mới đang phát hiện ra rằng tên và từ có thể được lưu trữ theo danh mục. Ví dụ, tên của động vật được lưu trữ về phía trước của thùy thái dương. Các công cụ được lưu trữ xa hơn trở lại. Khuôn mặt được lưu trữ ở phần dưới cùng của thùy thái dương. Tên của những người gần gũi với bạn được lưu trữ ở phía trước của thùy thái dương, được gọi là cực thái dương.
Động kinh có thể ảnh hưởng đến ngôn ngữ theo những cách khác nhau. Trước hết, hầu hết mọi người đều có phần chính của chức năng ngôn ngữ ở bên trái não của họ. Vì vậy, nếu cơn động kinh của người bệnh bắt đầu ở phía bên phải của não, ngôn ngữ có thể không bị ảnh hưởng gì cả. Bản thân bệnh động kinh không ngăn người ta nói hoặc hiểu từ. Ngay cả khi cơn động kinh xảy ra hàng ngày trong phần lớn cuộc đời, người bệnh vẫn có thể đọc, nói và hiểu các từ. Vấn đề ngôn ngữ chính do động kinh gây ra là tìm từ. Nhiều người không thể nghĩ ra tên của một thứ gì đó, ngay cả khi nó ở ngay trước mặt họ. Điều này là do cơn động kinh có thể làm hỏng khu vực lưu trữ từ, cũng như các đường liên lạc mang hoặc vận chuyển từ.
Bệnh động kinh ảnh hưởng đến chức năng điều hành như thế nào?
Phần lớn nhất trong não của chúng ta là phần đảm nhận chức năng điều hành: Thùy trán. Khi chúng ta lập danh sách, lên kế hoạch cho một việc nào đó hoặc sắp xếp suy nghĩ của mình, đó là nhờ vào thùy trán. Thùy trán có vai trò chính trong việc ra quyết định.
Thùy trán có tiếng nói cuối cùng trong hành vi xã hội của chúng ta. Nó điều chỉnh cách chúng ta tương tác với người khác. Một số người cho rằng đây là nguyên nhân dẫn đến tính cách của mỗi người. Nó quản lý cách chúng ta nói chuyện với người khác. Thùy trán cũng giúp ngăn chặn các hành vi không mong muốn. Ví dụ, nói điều gì đó xảy ra khiến chúng ta muốn cười hoặc muốn hét lên nhưng chúng ta biết đó không phải là thời điểm hoặc địa điểm thích hợp để cười hoặc la hét. Thùy trán cho chúng ta biết rằng không nên làm điều đó và chúng ta sẽ kiểm soát được hành vi.
Các cơn động kinh xảy ra ở thùy trán có thể khiến khả năng lập kế hoạch của người bệnh trở nên yếu hơn. Người bệnh có thể không sắp xếp được suy nghĩ hoặc hành động của mình theo cách tốt nhất.
Người bệnh động kinh có thể khó tương tác với mọi người hơn. Sự chú ý của người bệnh có thể trôi đi sớm hơn nhiều so với trước đây. Một số người nói rằng tính cách của họ đã thay đổi sau khi bị động kinh trong nhiều năm. Người bệnh cũng có thể khó ngăn chặn hành vi không mong muốn hơn, có thể nói những gì đang nghĩ ngay cả khi không phải là thời điểm thích hợp.
Động kinh ảnh hưởng đến suy nghĩ, trí nhớ theo những cách khác nhau đối với tất cả mọi người. Sự ảnh hưởng này liên quan đến thời gian mắc bệnh động kinh, sự nghiêm trọng của cơn động kinh, thuốc chống động kinh và bản chất của chính người bệnh.
Làm thế nào để giải quyết vấn đề suy nghĩ và trí nhớ ở người mắc bệnh động kinh?
Bước đầu tiên, người bệnh cần thảo luận thẳng thắn với bác sĩ
điều trị bệnh động kinh về những lo lắng của mình liên quan đến suy nghĩ và trí nhớ. Bác sĩ điều trị động kinh có trách nhiệm xem xét tác động có thể xảy ra của các yếu tố như bất thường não, co giật hoặc ảnh hưởng của việc điều trị. Bác sĩ có thể khuyên người bệnh nên thay đổi phương pháp điều trị, có thể bằng cách giảm liều một hoặc nhiều loại thuốc, có thể bổ sung thêm các liệu pháp khác.
Bác sĩ cần kiểm tra lại các vấn đề tâm thần kinh của bệnh nhân để đánh giá mức độ và bản chất của các vấn đề. Ngưười bệnh cũng có thể cần các thủ tục chẩn đoán khác như xét nghiệm máu, điện não đồ hoặc chụp ảnh não. Sau khi bác sĩ có tất cả thông tin trong tay, từ đó sẽ quyết định phương pháp điều trị nào có nhiều khả năng giúp ích cho vấn đề suy nghĩ và trí nhớ của người bệnh. Có hai cách tiếp cận chung:
-
Phương pháp tiếp cận gián tiếp: Cải thiện suy nghĩ, trí nhớ bằng cách tập trung vào các yếu tố khác như kiểm soát cơn động kinh.
-
Phương pháp tiếp cận trực tiếp: Điều trị các vấn đề về suy nghĩ, trí nhớ của người bệnh bằng thuốc hoặc bằng các liệu pháp để thay đổi hành vi và cách người bệnh ghi nhớ mọi thứ.
Hãy nói chuyện với bác sĩ điều trị bệnh động kinh nếu người bệnh thấy lo lắng về những thay đổi trong trí nhớ, ngôn ngữ hoặc chức năng điều hành của mình. Sau khi biết được bản chất và mức độ của vấn đề, người bệnh sẽ có được những phương pháp điều trị thích hợp nhất từ bác sĩ. Việc điều trị toàn diện cả sẽ giúp người bệnh cải thiện về sức khỏe về thể chất và tinh thần, từ đó sẽ giúp nâng cao chất lượng cuộc sống.
BS. Nguyễn Thùy Ngân