Làm thế nào để bệnh nhân động kinh có một giấc ngủ ngon?

Dưới đây là những phương pháp thực hành giúp bệnh nhân động kinh có được giấc ngủ ngon và ổn định hơn.

Thiết lập lịch trình ngủ cố định

Đi ngủ và thức dậy vào cùng một giờ mỗi ngày, kể cả cuối tuần và ngày nghỉ.

Tránh thói quen “ngủ bù” quá nhiều vào ngày hôm sau, vì có thể làm rối loạn nhịp sinh học, khiến não bộ khó phân định rõ giờ ngủ – giờ thức.

Sử dụng chuông báo thức nhẹ nhàng và duy trì thói quen sinh hoạt đều đặn sẽ giúp bộ não hình thành “đồng hồ sinh học ổn định”.

Với bệnh nhân động kinh, sự ổn định này đặc biệt quan trọng vì các cơn co giật dễ xảy ra khi giấc ngủ bị đảo lộn.

Thư giãn trước khi ngủ

Căng thẳng và lo âu là những yếu tố kích thích cơn động kinh, đồng thời gây mất ngủ.

Hãy thiết lập thói quen thư giãn 30 – 60 phút trước khi ngủ, ví dụ:

• Nghe nhạc nhẹ, đọc sách, viết nhật ký.
• Thực hành bài tập thở chậm và sâu hoặc thiền chánh niệm.
• Tắm nước ấm với thảo dược để làm dịu cơ thể.

Tránh các hoạt động quá kích thích như làm việc căng thẳng, chơi game, tranh luận hoặc sử dụng chất kích thích thần kinh.

Với trẻ em mắc động kinh, cha mẹ có thể thiết lập nghi thức đi ngủ (đọc truyện, tắt đèn, ôm thú bông…) để não bộ nhận tín hiệu “đã đến giờ ngủ”.

Hạn chế ánh sáng xanh và thiết bị điện tử

Các thiết bị như điện thoại, máy tính bảng, tivi phát ra ánh sáng xanh, làm ức chế sản xuất melatonin, một hormone quan trọng giúp điều hòa giấc ngủ.

Một số loại động kinh còn nhạy cảm với ánh sáng (động kinh quang cảm), do đó việc nhìn vào màn hình sáng trước khi ngủ có thể kích thích cơn.

Khuyến nghị: tắt thiết bị điện tử ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ. Nếu buộc phải sử dụng, hãy bật chế độ ánh sáng ban đêm.

Tiếp xúc ánh sáng ban ngày hợp lý

Ánh sáng mặt trời là “đồng hồ sinh học” tự nhiên, giúp điều chỉnh chu kỳ ngủ – thức.

Khuyến nghị: phơi nắng sáng từ 15 – 30 phút mỗi ngày hoặc ngồi gần cửa sổ sáng.

Ở bệnh nhân động kinh, nhịp sinh học ổn định sẽ hỗ trợ não bộ dễ dàng bước vào giấc ngủ ban đêm, giảm rối loạn giấc ngủ.

Tạo môi trường ngủ tối ưu

Phòng ngủ cần: tối, yên tĩnh, thoáng mát. Nhiệt độ lý tưởng từ 20 – 25°C.

Nệm và gối: lựa chọn theo sự thoải mái cá nhân; nhiều bệnh nhân cảm thấy ngủ ngon hơn khi dùng gối ôm hoặc nệm hỗ trợ cột sống.

Dùng rèm cản sáng hoặc bịt mắt nếu môi trường xung quanh quá sáng.

Sử dụng tiếng ồn trắng (white noise) từ máy tạo ẩm hoặc quạt để làm dịu và duy trì giấc ngủ sâu.

Loại bỏ các yếu tố gây xao nhãng như tivi, máy tính, trò chơi điện tử ra khỏi phòng ngủ.

Tập thể dục điều độ

Hoạt động thể chất hằng ngày giúp giảm căng thẳng và hỗ trợ giấc ngủ.

Các môn phù hợp: đi bộ, yoga, đạp xe nhẹ, bơi lội.

Tránh tập luyện gắng sức hoặc vận động cường độ cao ngay trước giờ đi ngủ (nên cách ít nhất 3 giờ).

Đặc biệt: ở bệnh nhân động kinh, tập thể dục điều độ còn giúp cải thiện tuần hoàn não, giảm lo âu và hỗ trợ kiểm soát bệnh.

Chế độ ăn uống lành mạnh trước khi ngủ

Không ăn bữa lớn hoặc nhiều dầu mỡ ngay trước khi ngủ vì dễ gây khó tiêu, trào ngược dạ dày, làm gián đoạn giấc ngủ.

Tránh caffeine (cà phê, trà, nước ngọt có ga, socola) sau buổi chiều.

Không dùng rượu, bia và nicotine gần giờ đi ngủ, vì chúng vừa làm giấc ngủ kém sâu, vừa có thể kích thích cơn động kinh.

Với bệnh nhân đang theo chế độ ăn ketogenic (thường được chỉ định trong một số trường hợp động kinh), cần tuân thủ chặt chẽ giờ ăn – ngủ để tránh biến động chuyển hóa ảnh hưởng đến kiểm soát bệnh.

Y học cổ truyền hỗ trợ giấc ngủ cho bệnh nhân động kinh

Trong y học cổ truyền, mất ngủ thuộc các chứng “thất miên”, “bất mị”, thường liên quan đến mất cân bằng tạng phủ. Ở bệnh nhân động kinh, châm cứu và dược liệu an thần có thể hỗ trợ cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Châm cứu, bấm huyệt (An miên, Thần môn, Nội quan, Tam âm giao…) giúp thư giãn thần kinh, điều hòa giấc ngủ.

Dược liệu an thần như toan táo nhân, bá tử nhân, viễn chí, lạc tiên, tâm sen có tác dụng dưỡng tâm, an thần, hỗ trợ ngủ sâu.

Trà thảo dược (hoa cúc, lạc tiên, tâm sen) có thể dùng buổi tối giúp thư giãn.

Tuy nhiên, việc lựa chọn pháp và phương điều trị cần được thầy thuốc khám trực tiếp, đánh giá thể bệnh và tình trạng cụ thể, từ đó mới có phác đồ phù hợp và an toàn.

Kết luận

Giấc ngủ chất lượng là yếu tố then chốt trong kiểm soát cơn động kinh. Bằng cách thiết lập lịch trình ngủ ổn định, thư giãn trước khi ngủ, hạn chế thiết bị điện tử, duy trì môi trường ngủ phù hợp, tập thể dục điều độ và ăn uống khoa học, bệnh nhân có thể cải thiện rõ rệt chất lượng giấc ngủ, từ đó giảm nguy cơ khởi phát cơn.

Trong trường hợp bệnh nhân gặp mất ngủ kéo dài, ngủ ngáy, ngưng thở khi ngủ hoặc giấc ngủ không phục hồi, cần trao đổi với bác sĩ thần kinh để được thăm khám và can thiệp kịp thời.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)