Tìm hiểu về bộ não

Hệ thống thần kinh được tạo thành từ hai phần khác nhau. Não và tủy sống tạo nên hệ thống thần kinh trung ương; giống như trung tâm điều khiển của cơ thể. Bộ não gửi và nhận các thông điệp mà tủy sống giúp chuyển tiếp. Phần khác của hệ thống thần kinh là hệ thống thần kinh ngoại vi chứa tất cả các dây thần kinh cho phần còn lại của cơ thể. 

Bộ não của chúng ta kiểm soát cách chúng ta hoạt động. Bên trong não của chúng ta, hàng triệu tế bào thần kinh (neuron) truyền thông điệp qua tín hiệu điện cho nhau. Trong cơn động kinh, các tín hiệu điện này bị gián đoạn và điều này ảnh hưởng đến cảm giác của chúng ta hoặc những gì chúng ta làm trong khi cơn động kinh đang diễn ra. 

Các cơn động kinh được chia thành các nhóm tùy thuộc vào nơi chúng bắt đầu trong não (khởi phát), nhận thức của một người có bị ảnh hưởng hay không và liệu các cơn co giật có liên quan đến các triệu chứng khác, chẳng hạn như cử động hay không. Tùy thuộc vào nơi chúng bắt đầu, các cơn động kinh được mô tả là khởi phát cục bộ, khởi phát toàn thể.

Chúng ta cùng tìm hiểu về bộ não.

Bộ não của chúng ta nằm bên trong hộp sọ, được bọc trong ba lớp gọi là màng não, giúp bảo vệ não. Ở giữa các lớp này là chất lỏng gọi là dịch não tủy.

Chất lỏng này giúp bảo vệ và làm đệm cho não (ví dụ như khi chúng ta lắc hoặc gật đầu), và thậm chí còn lấp đầy các khoảng trống bên trong não. Chất lỏng cũng giúp đưa oxy đến não để não có thể hoạt động và giúp não gửi thông tin đi khắp cơ thể chúng ta.  

Bộ não được tạo thành từ ba khu vực, được gọi là não sau, não giữa và não trước. Phần lớn nhất và đáng chú ý nhất của não là một khu vực của não trước được gọi là vỏ não hoặc đại não.

Nhìn từ bên ngoài, đại não trông như thể có rất nhiều nếp gấp bên trong – với các đỉnh (được gọi là gyri) và các rãnh (được gọi là sulci). Đại não được tạo thành từ hai nửa đó là bán cầu não phải và trái, được ngăn cách bởi một rãnh sâu. Hai bán cầu não có một số chức năng giống nhau và một số chức năng khác nhau.

Mỗi bán cầu được tạo thành từ 4 khu vực được gọi là thùy. Các thùy này là thùy trán, thùy thái dương, thùy đỉnh và thùy chẩm. Mỗi thùy của não có một loạt các chức năng khác nhau.  

Thùy trán là những phần phía trước của não, phần phía sau trán của chúng ta. Thùy trán có liên quan đến các hành động mà chúng ta quyết định thực hiện hay hành động tự nguyện (ví dụ như lấy một tách trà hoặc đi lên cầu thang) và suy nghĩ có ý thức (nghĩ xem nên ăn gì cho bữa tối). Thùy trán cũng liên quan đến việc học, lời nói và tính cách của chúng ta.  

Các thùy thái dương là các khu vực bên của não. Các chức năng của các thùy này bao gồm tạo ký ức, ghi nhớ và cảm xúc (chẳng hạn như cảm thấy vui hoặc buồn). Chúng cũng liên quan đến lời nói, thính giác và nhận thức (cách chúng ta nhìn thế giới xung quanh).  

Các thùy đỉnh nằm phía sau các thùy trán. Chúng kiểm soát cách chúng ta cảm nhận và hiểu cảm giác, cách chúng ta đánh giá các mối quan hệ không gian (chẳng hạn như khoảng cách giữa hai vật thể) và sự phối hợp của chúng ta. Những thùy này cũng giúp chúng ta đọc, viết và làm toán. Một số hành động không tự nguyện mà chúng ta thực hiện cũng được kiểm soát ở đây.  

Các thùy chẩm nằm ở phía sau não, phía sau các thùy đỉnh. Các thùy này kiểm soát thị giác của chúng ta khi chúng nhận thông tin từ mắt và hiểu được những gì chúng ta nhìn thấy xung quanh.   

Dưới 2 bán cầu đại não là một phần của não gọi là tiểu não. Tiểu não giúp phối hợp và sắp xếp tất cả các phần khác của não để đảm bảo tất cả các vùng hoạt động cùng nhau. Tiểu não cũng có một vai trò quan trọng trong chuyển động, thăng bằng và tư thế của chúng ta (ví dụ như giúp chúng ta đứng thẳng khi đi bộ).

Dưới đại não và tiểu não là thân não, nối não với cột sống. Thân não có một vai trò quan trọng, giúp kiểm soát hơi thở và nhịp tim của chúng ta.  

Nằm chính giữa não bộ là một phần của thùy thái dương được gọi là hồi hải mã (hippocampus). Phần não này tham gia vào việc học tập và hình thành ký ức. Nếu vùng hồi hải mã bị tổn thương, nó có thể gây ra bệnh động kinh ở một số người.

Hình dạng của hồi hải mã hơi giống hình dạng của một con cá ngựa. Trên thực tế, từ “hippocampus” là tiếng Latin của cá ngựa.

BS. Nguyễn Thùy Ngân (Thọ Xuân Đường)