Bệnh nhân động kinh đừng quên những điều này để vui Tết cổ truyền Quý Mão

Bệnh động kinh là bệnh mạn tính thuộc bệnh lý thần kinh. Khi mắc bệnh động kinh, người bệnh thường sẽ gặp một số những vấn đề như: Phát cơn đột ngột, số cơn không được kiểm soát, những rối loạn tâm thần kinh, rối loạn giấc ngủ, những tổn thương thứ phát trong sinh hoạt và lao động. Trong quá trình điều trị, ngoài việc tích cực dùng thuốc theo đúng chỉ định thì người bệnh cần thay đổi chế độ sinh hoạt để tình trạng bệnh được cải thiện tốt hơn. Đặc biệt trong dịp Tết Quý Mão sắp tới, phần lớn sinh hoạt của mọi người sẽ có nhiều thay đổi so với ngày thường ví dụ như tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí, du xuân, thăm hỏi,… Điều này với người bình thường khỏe mạnh có thể ảnh hưởng không đáng kể, tuy nhiên với bệnh nhân động kinh thì nó lại là yếu tố nguy cơ tiềm tàng dẫn đến những hậu quả khó lường. Vì vậy cho nên, người bệnh động kinh cần lưu ý cân bằng chế độ ăn uống, lối sống sinh hoạt hợp lý trong dịp Tết Nguyên Đán sắp tới như sau:

Ngày Tết chúng ta thường có nhiều cuộc hội ngộ và những hoạt động vui chơi khác, nên nhiều khi vui quá mà người bệnh lại quên uống thuốc, đặc biệt với bệnh nhân đang điều trị thuốc Tây. Vì thuốc Tây dùng để điều trị bệnh động kinh (như Depakine, Phenobarbital, Keppra, Topamax, Trileptal, …), hầu hết là thuốc hướng thần, có tác dụng cắt cơn giảm triệu chứng, dùng lâu sẽ có tình trạng phụ thuộc thuốc. Nếu bệnh nhân quên không uống thuốc thì rất có khả năng bệnh nhân sẽ bị tăng số cơn ngay sau đó, nếu để tình trạng này kéo dài và lặp đi lặp lại nhiều lần thì việc điều trị sau này sẽ rất khó khăn. Đặc biệt là với trẻ em bị động kinh, việc uống thuốc phải phụ thuộc và người lớn nên phụ huynh cần phải lưu ý điều này.

Tránh ăn một số thực phẩm gây động phong như tôm, cua, thịt gà (đây là những nguyên liệu được dùng khá phổ biến trong các mâm cơm cỗ ngày Tết vậy nên người bệnh có thể thay thế bằng các loại thực phẩm khác có giá trị dinh dưỡng tương tự), không uống các loại đồ uống có ga, các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá. Nếu bệnh nhân là người trưởng thành, đặc biệt là nam giới, với phong tục tập quán của Việt Nam khi tụ tập gia đình hoặc bạn bè thường khó tránh khỏi bị mời rượu, bia. Một phần do người bệnh ngại nói rõ nguyên nhân bệnh tật để từ chối nên miễn cưỡng uống, một bộ phận khác do thói quen, sở thích trước đó nên khó có thể kiêng được. 

Giấc ngủ có thể ảnh hưởng đến tần suất, sự xuất hiện, thời gian và độ dài của các cơn co giật, đây cũng là một trong số những nguyên nhân phổ biến gây tăng cơn động kinh. Khi người bệnh thiếu ngủ, hàng loạt các hoạt động trong cơ thể sẽ bị rối loạn (như tăng nhịp tim; tăng tiết hormone căng thẳng Norepinephrine, Cortisol; ảnh hưởng đến sọ não vùng trước trán, hạch hạnh nhân…) làm cho họ có thể rơi vào trạng thái căng thẳng. Nếu bệnh nhân không được ngủ đủ giấc sẽ có nguy cơ gây tăng cơn động kinh ngay sau đó nếu tình trạng bệnh của họ chưa được điều trị ổn định. Một số hội chứng động kinh có liên quan nhiều đến giấc ngủ và có thể được gọi là “Động kinh liên quan đến giấc ngủ”. Ví dụ, những người mắc bệnh động kinh Rolandic lành tính và động kinh thùy trán chi phối về đêm trên cơ thể thường có các cơn co giật vào ban đêm. Những người bệnh khác mắc động kinh với cơn co giật toàn thân, xảy ra trong vòng 1-2 giờ sau khi tỉnh dậy. Do đó, người bệnh nên ngủ sớm, ngủ đủ giấc, nâng cao chất lượng giấc ngủ, duy trì trạng thái ngủ sâu tốt hơn ngủ lâu (ngủ nướng), nên ngủ ở nơi yên tĩnh, tránh ánh sáng. Với thể trạng của một người bình thường, chúng ta sẽ cần ngủ 7-8 tiếng/1 ngày, tùy vào từng cá thể mà chúng ta sẽ có khoảng thời gian ngủ phù hợp. Thông thường, ngày tết mọi người sẽ sinh hoạt nhiều về đêm, thần kinh sẽ ở trạng thái hưng phấn nên dễ dẫn đến khó đi vào giấc ngủ hơn.

Do vậy, người bệnh cần biết điều tiết cảm xúc của mình để giữ trạng thái cân bằng, tránh hưng phấn quá, cũng tránh căng thẳng quá. Đối với bệnh nhi động kinh, khi nhận thức về bệnh tật còn ít, chưa có ý thức, khả năng tự chăm sóc sức khỏe cho bản thân, và thể chất của trẻ là thuần dương, thiên về vận động hơn là tĩnh tại, cho nên việc điều chỉnh thời gian ngủ cho bệnh nhi cần được bố mẹ chú ý hơn. 

Có nhiều cơn động kinh khởi phát bởi các yếu tố như sau khi nghe âm thanh lớn, ồn ào hoặc sau khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh, những yếu tố này có thể gây phát cơn ngay hoặc nó sẽ có tác động cộng gộp làm xuất hiện cơn động kinh thực sự. Ngày Tết, là dịp mọi người tụ tập, quây quần bên nhau và tổ chức các hoạt động gắn kết như ca hát, ăn uống, vui chơi, sinh hoạt tập thể… những hoạt động này thường sử dụng những âm thanh lớn để tạo bầu không khí sôi động, rộn ràng. Nếu bệnh nhân và người nhà bệnh nhân không lưu ý kỹ điều này thì đây có thể là mối nguy tiềm ẩn gây khởi phát cơn động kinh cho người bệnh.

Tết cổ truyền là dịp nghỉ lễ dài nhất năm, nhiều gia đình và cá nhân sẽ lựa chọn du xuân để tận hưởng không khí ngày tết và thư giãn sau một năm là việc. Với sự phát triển của dịch vụ du lịch và sự cải tiến của hệ thống giao thông hiện nay thì việc di chuyển xa không còn là điều khó khăn như trước nữa. Hầu như mọi người đều sẽ lựa chọn đến những khu du lịch tâm linh như đình, chùa hoặc những khu du lịch thiên nhiên nổi tiếng để vãn cảnh. Nếu như những người khỏe mạnh thì họ có thể thoải mái lựa chọn điểm đến và lịch trình, còn đối với bệnh nhân có bệnh lý động kinh thì nên nhớ một vài lưu ý nhỏ để có thể lựa chọn cho mình lịch trình, điểm đến và phương tiện di chuyển phù hợp như: 

Nhiều bệnh nhân động kinh nói rằng trước những cơn động kinh họ thường cảm thấy choáng, buồn nôn, hoa mắt, nghe thấy âm thanh lạ… đây là những tiền triệu của cơn động kinh, những triệu chứng này thường báo hiệu cơn động kinh sắp diễn ra. Nếu bệnh nhân để ý thì có thể có những thao tác chuẩn bị trước khi cơn động kinh diễn ra hoặc gọi người hỗ trợ. Thêm nữa, việc theo dõi, lắng nghe trạng thái sức khỏe cũng sẽ giúp người bệnh có thể điều tiết lại chế độ sinh hoạt để nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần, kịp thời trao đổi lại với người thân hoặc bác sĩ điều trị để có giải pháp xử lý, hạn chế để tình trạng bệnh tiến triển nặng.

Người bệnh nên dành thời gian tập thể dục nhẹ nhàng, lựa chọn những bài tập phù hợp, giúp tăng cường lưu thông máu kết hợp với ngồi tĩnh tại để có thể cân bằng lại cảm xúc, thực hiện thói quen này thường xuyên sẽ vô cùng hữu ích cho bệnh nhân động kinh.

TS. Lương y Phùng Tuấn Giang

Chủ nhiệm nhà thuốc Thọ Xuân Đường