Tìm hiểu về động kinh giả - co giật không động kinh do tâm lý

Thuật ngữ co giật không do động kinh do tâm lý thường được bản thân trải nghiệm mô tả lại bởi vì những người bị PNES thường cảm thấy họ đang lên cơn động kinh, mặc dù các cơn động kinh không tương quan với hoạt động điện não đồ bị thay đổi. Nhiều bác sĩ muốn tránh sử dụng thuật ngữ co giật giả vì nó có thể ngụ ý rằng những người có kinh nghiệm này có thể đang giả mạo hoặc không muốn khỏi bệnh.

Mặc dù hoạt động điện trong não không giống như một cơn động kinh, nhưng người bị PNES không mô tả sai các triệu chứng của mình. Thông thường, các biểu hiện không có chủ đích, không thể kiểm soát hoặc dừng lại một cách có chủ ý, và cơn co giật có cảm giác giống như bị động kinh.

Các triệu chứng của cơn động kinh giả tương tự như triệu chứng động kinh, nhưng có một số điểm khác biệt quan trọng. PNES phù hợp hơn với khái niệm khuôn mẫu về cơn động kinh hơn là cơn động kinh. 

Tiền triệu: PNES có thể xảy ra sau một sự kiện gây xúc động mạnh, gây ảnh hưởng lớn đến tâm lý. Căng thẳng cũng có thể gây ra cơn động kinh, khiến việc phân biệt trở nên khó khăn. Tuy nhiên, căng thẳng đáng xấu hổ hoặc dẫn đến bị trừng phạt có nhiều khả năng gây ra cơn co giật giả hơn là cơn động kinh.

Thời gian: Các cơn co giật thường kéo dài trong vài giây, sau đó là một giai đoạn kiệt quệ về thể chất và tinh thần, kéo dài đến 24 giờ. Cơn co giật giả có thể kéo dài trong một thời gian dài và có thể sau đó sẽ hồi phục hoàn toàn.

Co giật: Co giật của cơn động kinh giả có xu hướng kịch tính hơn co giật của bệnh động kinh, nhưng hiếm khi gây ra chấn thương thực thể, trong khi cơn động kinh có thể dẫn đến thương tích.

Mất khả năng kiểm soát cơ trơn: Cơn động kinh thường xuyên gây mất kiểm soát đại trực tràng hoặc bàng quang, chảy nước dãi hoặc cắn phải lưỡi. Mặc dù điều này có thể xảy ra trong một cơn động kinh giả, nhưng nó ít có khả năng hơn.

Co giật không động kinh do tâm lý có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Phụ nữ có nguy cơ mắc PNES cao gấp 3 lần nam giới, điều này có thể thấy bởi tâm lý của phụ nữ thường không vững vàng.

Không phải lúc nào nguyên nhân gây PNES cũng rõ ràng. Các điều kiện liên quan đến PNES (các yếu tố nguy cơ):

Tiền sử chấn thương tâm lý: Với PNES, thường có tiền sử lạm dụng hoặc chấn thương tình dục hoặc thậm chí các sự kiện đau thương. 

Tình trạng tâm lý: Co giật giả thường được coi là một dạng rối loạn chuyển đổi, là một triệu chứng thể chất hoặc biểu hiện của một tình trạng tâm lý. Một số tình trạng tâm lý, chẳng hạn như rối loạn nhân cách ranh giới, rối loạn lưỡng cực, lo lắng nghiêm trọng và trầm cảm, có thể có liên quan đến PNES.

Đau mãn tính: Các tình trạng gây đau mãn tính, không ngừng, chẳng hạn như đau cơ xơ hóa và hội chứng mệt mỏi mãn tính làm tăng xác suất PNES.

Phân biệt giữa bệnh động kinh và PNES là một thách thức. PNES thường bị chẩn đoán nhầm là bệnh động kinh. Điều này làm cho nguyên nhân thực sự của hoạt động giống như co giật đặc biệt rất khó xác định. Điều này gây lo lắng cho bệnh nhân và những người thân của họ về những phương pháp điều trị bệnh cũng như tình trạng sức khỏe.

Quan sát: Chẩn đoán thường dựa trên quan sát và các bác sĩ có kinh nghiệm thường có thể phân biệt được sự khác biệt giữa cơn động kinh và cơn động kinh giả. Thông thường, các đặc điểm bất thường của co giật hoặc các yếu tố gây căng thẳng làm tăng khả năng co giật giả. Ví dụ, khi lên cơn động kinh thực sự thì người bệnh co giật toàn thân, đồng đều và mất ý thức trong cơn, nhưng điều này không phải lúc nào cũng xảy ra với cơn động kinh giả. Một người bị co giật giả có thể bị phân tâm bởi những tiếng ồn lớn, chẳng hạn như tiếng chuông báo cháy hoặc sợ nguy hiểm, điều này không đúng với trường hợp co giật động kinh.

Phản ứng với thuốc: Những người bị động kinh giả thường kháng thuốc chống động kinh (không đáp ứng). 

Điện não đồ (EEG): Cách đáng tin cậy nhất để phân biệt PNES với cơn động kinh là sử dụng điện não đồ ghi lại hoạt động điện của não. Co giật do động kinh gây ra các mẫu trên điện não đồ không nhìn thấy được trong cơn co giật do tâm lý và điện não đồ thường cho thấy hoạt động điện chậm lại sau cơn động kinh mà không thấy có hiện tượng co giật. Thông thường, những người bị động kinh có những thay đổi nhỏ trên điện não đồ ngay cả giữa các cơn động kinh hoặc khi không có cơn động kinh.

Nhiều người bị PNES ban đầu phản ứng với chẩn đoán về bất kỳ rối loạn chuyển đổi nào bằng sự hoài nghi, phủ nhận, tức giận và thậm chí là chống đối.

Tuy nhiên, những người trải qua cơn động kinh giả thực sự lo lắng và một khi chẩn đoán đúng và công nhận chẩn đoán đó, họ thường cảm thấy nhẹ nhõm vì tình trạng này không nguy hiểm đến tính mạng. Theo một số ước tính, một số người bị PNES hết triệu chứng sau khi chẩn đoán được thực hiện. Việc điều trị thường dựa trên sự tư vấn, liệu pháp tâm lý, có thể mất nhiều năm, đặc biệt nếu cơn động kinh giả khởi phát do sang chấn tinh thần hoặc bị lạm dụng.

Mặc dù có nhiều cách khác nhau để giúp phân biệt giữa cơn co giật do tâm lý và bệnh động kinh, nhưng vẫn là chẩn đoán khó và dễ nhầm lẫn. Thời điểm bắt đầu chẩn đoán, chưa rõ là bệnh động kinh hayPNES có thể gây căng thẳng lo lắng cho người bệnh và người nhà.

Nếu chính xác bệnh nhân mắc co giật giả, đừng coi đây là dấu hiệu của sự yếu đuối hoặc như một lời buộc tội giả mạo. Bộ não có thể tạo ra các mô hình hành vi không thể đoán trước, đặc biệt nếu bệnh nhân phải sống chung với bệnh tật hoặc căng thẳng trong một thời gian dài. Hãy yên tâm rằng với phương pháp điều trị thích hợp, bệnh nhân có thể phục hồi sau cơn động kinh giả.

Điều trị bệnh động kinh và cũng như các cơn co giật là thế mạnh của y học cổ truyền. Đối với PNES, là tình trạng không đáp ứng với thuốc chống động kinh, bởi vậy ngoài việc tư vấn về bệnh để bệnh nhân yên tâm thì các phương pháp tư nhiên cũng giúp cải thiện tâm lý, từ đó giúp bệnh nhân PNES mau chóng phục hồi và chống tái phát. Các phương pháp tự nhiên bao gồm thay đổi lối sống sao cho lành mạnh; sử dụng thảo dược giúp thích nghi, tăng cường chức năng não bộ, cải thiện tâm trạng và các bài thuốc y học cổ truyền; châm cứu, cấy chỉ, xoa bóp bấm huyệt; liệu pháp tinh dầu hay năng lượng đều có thể hữu ích đối với bệnh nhân. Nếu có các triệu chứng, biểu hiện như đã mô tả, bệnh nhân cần tích cực xử trí, điều trị để cải thiện tình trạng bệnh, cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Và y học cổ truyền là lựa chọn thích hợp để điều trị tình trạng này.

BS. Nguyễn Thùy Ngân